دوره کودک و نوجوان یکی از حساسترین مراحل زندگی انسان است. در این سالها شخصیت، هویت، احساسات و رفتارهای فرد شکل میگیرد و هر نوع بیتوجهی در این سن میتواند بر آینده فرد اثر مستقیم بگذارد. به همین دلیل، روانشناسی کودک و نوجوان به عنوان یکی از مهمترین شاخههای علم روانشناسی شناخته میشود.
چرا روانشناسی کودک و نوجوان اهمیت دارد؟
در این سن، مغز و احساسات با سرعت زیادی در حال رشد هستند. اگر رفتار مناسب با سن کودک صورت نگیرد، مشکلاتی مانند اضطراب، کمبود اعتماد به نفس، پرخاشگری، افت تحصیلی یا افسردگی در آینده ظاهر میشود. روانشناسی صحیح میتواند به موارد زیر کمک کند:
- رشد سالم هیجانی و رفتاری
- افزایش اعتماد به نفس
- بهبود روابط با والدین و همسالان
- رشد مهارتهای اجتماعی
- پیشگیری از مشکلات روحی در آینده
- کشف استعدادها و تقویت تواناییها
- مشکلات رایج در کودکان و نوجوانان
برخی از مشکلاتی که در این سن ممکن است دیده شود عبارتند از:
- اضطراب و ترس نگرانی، دلدرد، بیقراری
- پرخاشگری عصبانیت، دعوا، ناسازگاری
- افت تحصیلی بیانگیزگی، عدم تمرکز
- وسواس رفتار تکراری، ترس از اشتباه
- افسردگی گوشهگیری، کمحرفی
- کمبود اعتماد به نفس ترس از شکست، خجالت شدید
اگر این علائم نادیده گرفته شوند، ممکن است در نوجوانی یا بزرگسالی تبدیل به اختلالهای جدی شوند.
روانشناس کودک و نوجوان چه کاری انجام میدهد؟
روانشناس متخصص این حوزه با استفاده از تستهای استاندارد، مصاحبه، بازیدرمانی و روشهای علمی وضعیت روحی، رفتاری و تحصیلی کودک را بررسی میکند. وظایف اصلی روانشناس کودک و نوجوان:
- تشخیص زودهنگام مشکلات
- ارائه برنامه درمانی یا آموزشی
- مشاوره به والدین برای تربیت صحیح
- تقویت مهارتهای اجتماعی کودک
- کمک به حل تعارضهای خانوادگی
- پیشگیری از بروز اختلال در آینده
راههای تقویت سلامت روان کودک و نوجوان
برای داشتن فرزندانی سالم از نظر روانی، موارد زیر بسیار مؤثر هستند:
- گوش دادن فعال به حرفهای کودک
- تشویق به جای تنبیه
- آموزش مهارت نه گفتن
- حضور والدین به جای موبایل و تلویزیون
- احترام به احساسات کودک
- ایجاد محیط امن و آرام در خانه
- تشویق به فعالیت ورزشی و هنری